Bất khả tri

Bạn cá vàng bơi lội tung tăng trong cái bể hình khum trong suốt bằng thủy tinh và say mê ngắm nhìn thế giới qua mặt kính lượn cong. Ít nhiều, hình ảnh thực của thế giới bên ngoài đã bị méo mó đi. Thử nghĩ về vị trí của con người trong vũ trụ có khác mấy với hoàn cảnh tù túng của bạn cá vàng nếu ta coi các giác quan chính là cái bể kiếng lượn cong? Thật nực cười khi bạn cá muốn nhìn thấy thế giới "thực" (xét dưới lăng kính của bạn chim ở ngoài) mà vẫn ở trong cái bể để ngắm nhìn thế giới từ góc độ bên trong cái bể, qua một tấm màn chắn bẻ gãy các tia sáng. Có quá lời khi nói con người không có khả năng nhận thức về thế giới thật (bất khả tri) bởi sự giới hạn của "cái bể kiếng giác quan"? Cái thế giới vật chất mà con người "nhận thức" được là chủ quan và méo mó, là hiện tượng chứ không phải là "hình dạng nguyên thủy" của nó. 

Muốn nhìn thấy thế giới "thực tương đối", bạn cá phải thoát ra khỏi cái bể. Và nó ko tự làm được nếu ko có sự giúp đỡ của một "ai đó" người làm ra cái bể, đổ nước vào bể, và thả bạn cá vào. Điều này đưa đến một kết luân về sự tồn tại của một đấng tạo hóa "creator", hay "chúa". Kurt Godel với định lý bất toàn cũng khẳng định: "Ko thể tự lý giải về bất kỳ sự tồn tại nào mà ko dựa vào một thứ gì đó nằm ngoài phạm vi tồn tại đang xét". Và con người, trong thế giới "người" vẫn đang miệt mài tự lý giải về sự tồn tại của mình trong một sự giới hạn tuyệt đối của khả năng "nhận thức". Hãy nghĩ về tính vô cùng, bên ngoài và bên trong một cái gì đó chắc chắn sẽ tồn tại một cái gì đó nhỏ hơn hoặc lớn hơn ("chắc chắn" so với "khả năng nhận thức"). Bạn nghĩ điều đó là đúng nhưng nó có thực là đúng bởi cái "đúng" được bạn đánh giá trên cơ sở "nhận thức" bị giới hạn của con người? Nếu thực chất cái lớn chứa cái nhỏ và đồng thời cái lớn nằm trong cái nhỏ, hoặc một cấu trúc không gian nào đó cực kỳ phức tạp ko nằm trong phạm vi cảm giác và tri giác không gian và thời gian của con người thì sao? Hay nếu có chúa tạo ra thế giới, thì ai đã tạo ra chúa? Rồi ai tạo ra người tạo ra chúa? Một câu trả lời sẽ sinh ra hàng loạt câu hỏi mới, một giới hạn sẽ sinh ra hàng loạt cái "vượt giới hạn" mới. Nếu cứ tư duy theo kiểu "con người" thì sẽ ko bao giờ chúng ta tìm ra được "chân lý tối hậu", vì bản chất tư duy của con người là "ko thể đến đích". Con người chỉ có thể tìm ra cái gọi là "bản chất" của thế giới hiện tượng trong phạm vi "giới hạn nhận thức" của mình, còn để tìm ra "chân lý tối hậu" hay "bản chất cuối cùng" thì là điều bất khả, hay ý tôi nói "siêu hình học" đọc thì rất là hay nhưng vô dụng. Tóm lại, lý trí của con người ko có khả năng tìm ra "chân lý tối hậu" hay "thực tại cuối cùng" của "vũ trụ thực sự", vì chính nó lý trí của con người đã tự giới hạn "khả năng" của nó trong "phạm vi người" rồi.

Hà Nội, ngày 13/04/2017