- Tôi từng bước bị cuốn sâu vào Triết học Hiện sinh. Phần vì tôi thích cái tư tưởng "Tự do" rất tiến bộ của nó, phần vì đọc nó dễ hiểu và thú vị hơn rất nhiều so với những tài liệu triết học khác mà tôi đã và đang đọc (thỉ dụ triết học của Kant, của Heidegger, Hegel hay một số bài luận về triết lý, suy tư... trên website triethoc.edu.vn). Dẫu vậy càng đọc, tôi càng hoang mang và tâm tôi bị lay động dữ dội bởi những tư tưởng triết lý cực kỳ "ngông" và "có tính hủy diệt" của nó. Bữa trước là Nietzsche làm đạo của tôi điêu đứng, nay tôi đọc qua hiện tượng luận của Russerl và như giọt nước làm tràn ly, 2 ông thần đó đã gần như đạp đổ mọi nỗ lực tự xây dựng nền móng thế giới quan của bản thân tôi, trong đó bao gồm cả những tư tưởng mà tôi cứ ngỡ là chân lý của mình - từ tư tưởng của Đức Phật, tư tưởng của Khổng Tử, Lão Tử, Mạnh Tử, lời dạy của nhiều bậc danh nhân như Albert Einstein, Leornado Da Vinci, Tony Tèo, TS. Lê Thẩm Dương... cuối cùng thì cái nồi lẩu tư tưởng hổ lốn đó trong tôi đã và đang bị tôi phản biện ngược lại.
- Bạn biết Russerl đã nói gì không? "Cũng như một nhà phê bình, không chỉ chép lại những ý tưởng của người đi trước mà anh ta đọc được, hay mớ lý thuyết mà anh ta lấy ở trong sách ra, mà chưa kịp nhai, nuốt và nghiền ngẫm, mà phải đặt văn bản phê bình ra trước mắt, rồi dùng tất cả năng khiếu của chính mình để phân tích, tìm hiểu chữ nghĩa, tư tưởng của tác giả, theo kinh nghiệm sống, theo nhận thức, theo lương tri, hay đạo đức của bản thân mình. Độc giả muốn đọc những gì anh nghĩ ra, chứ không ai muốn đọc những gì ông Hoài Thanh, ông Vũ Ngọc Phan đã viết về cuốn sách này, thậm chí ông Mác, ông Hegel đã lập thuyết như thế này, thế nọ. Tất cả mọi sự khoa trương kiến thức chỉ là để che lấp trống sự lười biếng không chịu xác nghiệm, tri giác và thiếu óc sáng tạo ở chính bản thân người phê bình". Nhìn lại bản thân dù ngày nào tôi cũng đều đặn viết 1 bài, nhưng không phải bài nào hay một vài luận điểm trong bài nào đó cũng là những đúc rút kinh nghiệm của bản thân tôi. Cũng có những lúc tôi trích dẫn lời của các bậc thánh hiền như một luận điểm vững chãi cho bài luận của mình mà chưa hề có sự nhai, nuốt và nghiền ngẫm chúng. Liệu tôi đang viết luận hay đang "tường thuật" lại luận của người khác? Dẫu rằng chúng ta có thể đứng trên vai của những người khổng lồ để được nhìn thấy xa hơn, cũng có thể thông minh mà học lấy kinh nghiệm từ chính những đúc rút kinh điển của họ, biến cái của họ thành của mình, nhưng... liệu đó có phải là một lời bào chữa của một kẻ chuyên đi ăn cắp kiến thức của người khác để trau truốt cho cái vẻ học thức hào nhoáng mà bên trong rỗng tuếch?
- Chưa dừng lại ở đó, hãy nghe Russerl nói tiếp: "Cái học thời cổ, là học trò lặp lại những lời của thánh hiền. Tử (tôi đoán là Khổng tử hoặc Lão tử) viết, Aristote viết, Tử nói, Aristote nói, Socrate nói, bởi vì đó là những lời của người quân tử đã đạt tới chân thiện mỹ rồi. Học trò không cần xét lại. Chỉ học như con vẹt". Chính xác! Tôi đang đọc say sưa mục văn hóa đời sống của thời báo Đại Kỷ Nguyên, nơi mà tư tưởng của Phật Giáo, Đạo Khổng, Đạo Lão, Đạo Do Thái... được đặc biệt đề cao. Mỗi ngày tôi học được một tư tưởng gì mới là tôi sướng lắm, tôi cho nó thành chân lý của mình. Tôi thấy đúng mà! Từ đức khiêm nhường, đức khiêm tốn, đức bao dung, đức yêu thương, sống thư thái, ung dung... tôi ngẫm và thấy hay, tôi học theo và mỗi lần trích dẫn lời của các bậc thánh nhân là tôi khoái lắm, tự tin lắm. Nhưng đúng là tôi học vẹt thật! Tôi chưa hề chủ động phản biện tư tưởng của họ một cách toàn tâm toàn ý. Tôi ngẫm nghĩ một cách cẩu thả, qua loa nên dễ dãi chấp nhận chúng. Việc đeo vào người những thứ chỉ là hàng mượn, chưa thực sự là của mình, rồi vểnh mặt lên cho rằng mình là người có tri thức, mình là người có đạo, ôi thật là nực cười, thật đáng xấu hổ.
- Và hãy nghe Nietzsche nói thêm: "[...] Luân lý nô lệ thì ngược lại, người nô lệ bị đàn áp, yếu hèn, cho nên họ lập ra bảng giá trị riêng của họ, họ lập ra đức nhẫn nại, khiêm tốn, từ bi... đó là đức của những người bất lực." Tuy lập luận này khá là tiêu cực và cũng chưa đủ đô để xô đổ bất kỳ niềm tin nào của tôi vào những giá trị tốt đẹp mà tôi đang theo đuổi đó, nhưng nó cũng khiến cho tôi suy nghĩ. Tôi có đang bất lực và lập ra những đức đó để che giấu sự hèn kém của mình? Tôi đang tự lừa đảo chính bản thân mình bằng cơ chế tự hợp lý hóa? Tôi có ảo tưởng về đạo đức của mình?
- Và đây là mũi tên đã xuyên thủng tim tôi: "Ta thấy ta như lũ trẻ con ngày nay nhai đi nhai lại những lời lẽ của thánh hiền, coi đó là những bùa hộ mệnh, tưởng chừng như những lời kinh hoa mỹ kia có phép màu để giải quyết cuộc sống nhân sinh của ta, mà ta không biết rằng ỷ lại như thế là sống thêm nô lệ." Cuộc sống của tôi đang là một nghịch cảnh khủng khiếp. Tôi không tự tử mà sống tiếp được thêm mấy tháng qua cũng đều là làm theo lời dạy của các bậc thánh hiền. Ông nói vậy thì tôi phải sống làm sao đây? Tôi dựa vào cái gì mà sống tiếp đây? Dù tôi cực kỳ yêu thích cái tư tưởng con người siêu nhân của ông, tức làm người là phải có ý chí tự chủ, không lệ thuộc vào bất kỳ ai, tự ra lựa chọn và ra quyết định, dám tự suy nghĩ lấy và không để ai nghĩ hộ. Tôi chỉ mới gần 21 tuổi, vốn sống gần như bằng không, tôi tự nghĩ và tự chủ thế nào đây? Nhưng đúng thật là tôi cũng không muốn sống dựa vào tư tưởng của người khác, không muốn sống kiếp nô lệ tinh thần. Làm sao đây?
- Quá khứ, tôi vênh mặt mà thể hiện rằng mình là người hiểu biết bằng cách nhai đi nhai lại lời của người khác mà không hề thấy xấu hổ về hành động trôm cắp của mình. Lớn hơn một chút nghĩa là đến thời điểm này, tôi cũng có những kinh nghiệm sống nhất định cho bản thân, có chính kiến riêng nhưng vẫn còn non nớt và yếu đuối lắm nên không thể trở thành siêu nhân ngay được. Dù mới chỉ đọc qua tư tưởng về chủ nghĩa hiện sinh và chưa hề nghiên cứu chuyên sâu nhưng những lời dạy của 2 ông đã làm tôi giác ngộ được nhiều điều cũng như thấy được những mặt hạn chế trong lối học hành của mình. Giờ là lúc tôi vừa học, tôi vừa lật ngược cả những tư tưởng gần như là chân lý tuyệt đối. Phật Giáo, nền tinh hoa Trung hoa, chủ nghĩa duy vật biện chứng, định luật khoa học... ối giời ơi giết tôi đi!!! Tôi sẽ hiện sinh và sẽ tôi là tôi với những nét độc đáo riêng của bản thân, nhưng tôi sẽ không sống phóng túng và ích kỷ. Và khi nói một lời ra, viết 1 câu ra sẽ là gần 100% của mình.
Hà Nội, ngày 08/03/2017
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét